مرور گزارش های معتبر علوم، پژوهش و فناوری داروسازی با نگاه ویژه به ایران

بر اساس گزارش پایگاه ای اس آی  (Essential Science Indicators)، در طی سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸، تعداد مستندات معتبر بین المللی ایران بطور سالانه از رشد مستمر و مناسبی برخوردار بوده است.

تعداد مستندات معتبر در علوم و فناوری های داروسازی در سال ۲۰۱۲، ۲۷۴۷ تولید علمی بوده که در سال ۲۰۱۸ به۴۸۴۷ تولید علمی رسیده است. البته اطلاعات مستندات علمی در طول زمان توسط پایگاه های علم سنجی تکمیل می شود و از این رو احتمال افزایش مقالات در سال ۲۰۱۸ وجود دارد.

بر اساس گزارش این پایگاه معتبر، تعداد تولیدات علمی حوزه علوم و فناوری دارویی در سال ۲۰۱۷، ۵۰۲۶ مقاله بوده است. آمار مقالات و مستندات حوزه داروسازی طی سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ در نمودار ذیل ارایه شده است.

از نظر کیفیت مستندات معتبر علوم داروسازی در سال ۲۰۱۲ به ازای هر مقاله، ۳ استناد گزارش شده است. این تعداد استناد با رشد قابل توجه در سال ۲۰۱۸، به ۰۸/۴ استناد به ازای هر تولید علمی رسیده است. تعداد استنادات برای هر مقاله در سال ۲۰۱۷ به میزان ۳۳/۴ گزارش شده و در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۵ به ترتیب ۸۳/۳ و ۶۱/۳ بوده است.

تعداد مقالات برتر این رشته از ۱۰ در سال ۲۰۱۲ به ۵۶ عنوان در سال ۲۰۱۸ رسیده است. تعداد استناد به ازای هر مقاله برتر در سال ۲۰۱۲ برای این حوزه ۵٫۳۰۶ استناد بوده است. در سال ۲۰۱۸  نیز به ازای هر مقاله برتر تعداد ۱۶٫۳۶ عنوان استناد دریافت کرده است.

شایان توجه است که بر اساس گزارش پایان دسامبر یا به عبارتی پایان سال ۲۰۱۸ پایگاه معتبر بین المللی وب آو ساینس که آینده نگری سال ۲۰۱۹ را نیز دربر میگیرد، کل تولیدات معتبر جهان به ۱۷۸۴۷۶۷ رسیده است. در حوزه علوم دارویی بیش از ۵۶ درصد مستندات معتبر در طی نوزده سال اخیر تولید شده و سهم تولیدات علمی داروسازی در طی ۱۰۰ سال قبل، ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰، تنها به میزان ۴۴ در صد گزارش شده است.

۲۰ موسسه در جهان در میان بیش از صد هزار موسسه مرتبط با علوم و فناوری دارویی بیشترین مستندات و پتنت تولید شده را ارایه داده اند. به عبارتی این ۲۰ موسسه در حدود بیست درصد از پژوهش های معتبر را به خود اختصاص داده اند که در بین این ابرموسسات پژوهشی موسسه ملی بهداشت و سلامت امریکا رتبه اول را دارد.

بر اساس آمار پایگاه علم سنجی آی اس آی، آمریکا، ژاپن، انگلیس، چین، آلمان و فرانسه بیشترین سهم تولید علم را از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۸ داشته اند.

علیرغم رتبه بهتر مرتبط با ارزیابی سالهای اخیر، با توجه به سابقه ضعیف ایران در تولید علم در سالیان گذشته دور، در این گزارش ایران رتبه ۲۵ را با ۱۵۳۶۵ مقاله در حوزه علوم دارویی دارد. در حالی که ۲۵ کشور نخست این رتبه بندی بیش از ۹۱ درصد تولید مستندات علمی از قبیل مقاله، پتنت و … را دارند کشور امریکا بیش از ۲۷ درصد تولیدات دانش فنی معتبر در حوزه علوم دارویی را دارد.

ایران در حوزه علوم دارویی رشد خوبی در طی ده سال اخیر داشته به صورتی که از تولید فقط ۱۷ مستند معتبر علمی در سال ۲۰۰۰ توانسته به ۲۰۲۰۵ مستند علمی در سال ۲۰۱۷ نایل شود.

دانشگاه علوم پزشکی تهران که جناب پروفسور شریف زاده سالهاست مدیریت آنرا عهده دار است، تواسته علیرغم تنگناها و مشکلات ناشی از تحریم، همکاری راهبردی و بسیار موثری با صنایع دارویی داشته باشد و دانشکده را به سوی دانشگاه نسل چهارم رهنمون باشد. در تولید مستندات هم با رشد آمار مقالات و پتننت های بین المللی با ثبت رکورد ۲۰۹۸ مستند رتبه اول کشوری را با فاصله زیادی در اختیار دارد. در حوزه داروسازی موسسه پاستور نیز از فعالیت قابل ملاحظه ای برخوردار است.

به لحاظ همکاری بین المللی در این گزارش کشورهای آمریکا، انگلیس و ایتالیا بیشترین همکاری را در طی مدت یاد شده با جمهموری اسلامی ایران داشتند و در بین کشورهای اسلامی نیز بیشترین کار مشترک ایران به ترتیب با مالزی، پاکستان و ترکیه بوده است.