بهره گیری از “پلاسما فرزیس” در درمان کرونا/ کاهش چشمگیر مرگ و میر بیماران کرونایی با تزریق پلاسما

مدیرعامل سازمان انتقال خون از نتایج مثبت حاصل از پلاسمادرمانی بیماران کرونا خبر داد و گفت: این آمار برای ما امیدوار کننده بود و سبب شد که کارآزمایی بالینی دوم را مبتنی بر مصرف پلاسما در ۲۴ ساعت اول بستری در بیماران بدحال شروع کنیم.

به گزارش نشریه درمان یاب، دکتر پیمان عشقی در نشست ویدئوکنفرانسی با خبرنگاران از نتایج مثبت حاصل از پلاسمادرمانی بیماران کرونا خبر داد و گفت: کارآزمایی اول پلاسمادرمانی به پایان رسید و نتایج خوبی داشت و نتایج بهتر از آن چیزی بود که حدس می‌زدیم.

وی در توضیح نتایج کارآزمایی اولیه پلاسمادرمانی بیماران کرونا افزود: کارآزمایی نخست پلاسمادرمانی به پایان رسید و در مورد نتایج آن به صورت اجمالی باید بگویم بهتر از آن چیزی بود که حدس می زدیم. در این مرحله ازکارآزمایی، حدود ۲۰۰ بیمار کرونایی تحت پلاسمادرمانی قرار گرفتند و تقریبا این بیماران در سن، نوع بیماری و شدت بیماری مشابه بودند. بر اساس نتایج حاصل شده، مرگ و میر ناشی از کرونا در آن دسته از بیمارانی که پلاسما دریافت کرده بودند، تقریبا ۵۰ درصد کاهش یافت. مدت اقامت در بیمارستان نیز در بیمارانی که تحت پلاسمادرمانی قرار گرفتند، حدود ۳۰ درصد کاهش یافت.

وی همچنین افزود: بیماران بسیار بدحال نیز که دسته دیگری از بیماران بودند و در آی سی یو شرایط ویژه‌ای داشتند، زمانی که پلاسما به  موقع و سریع به آنها رسیده بود، میزان مرگ و میرشان حداقل ۵۰ درصد کاهش یافت.

آغاز کارآزمایی بالینی دوم پلاسما درمانی در استان های قرمز کرونایی

مدیرعامل سازمان انتقال خون ادامه داد: در مجموع این آمار برای خود ما امیدوار کننده بود و سبب شد که سازمان انتقال خون کارآزمایی بالینی دوم را مبتنی بر مصرف پلاسما در ۲۴ ساعت اول بستری در بیماران بدحال شروع کند. این کارآزمایی را در استان‌های قرمز کرونا، شامل استان‌های خوزستان، بندرعباس و سیستان و بلوچستان شروع کردیم و حدود ۶۰ بیمار نیز وارد کارآزمایی شدند.

وی افزود: تفاوت این کارآزمایی با کارآزمایی اول آن است که اکنون پلاسمای بهبودیافتگان کرونا را به میزان کافی در اختیار داریم و در کارآزمایی اول پلاسما این افراد را چندان در اختیار نداشتیم.

وی همچنین درباره سرنوشت پالایشگاه خون در ایران نیز گفت: در مورد پالایشگاه خون در کشور نیز هیچ خبر جدیدی ندارم. برخی شرکتهای خصوصی ادعا کرده بودند که پالایشگاه خون می سازند اما فعالیت آنها در حد تولید صنعتی نبود. امیدواریم بتوانند در آینده به اهداف خود برسند.

از سال ۱۳۸۵ در کشور اهدای خون بدون چشم داشت و ۱۰۰ درصد داوطلبانه داریم از ۲.۵ میلیون اهداکننده کشور از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خون می‌گیریم و از دریافت خون ۴۰۰ هزار نفر دیگر یا به خاطر سلامت خودشان و یا بنابر دلایل دیگر معذوریم. باید توجه کرد که سخت‌گیرانه‌ترین استانداردهای را در حوزه اهدای خون در کشور به کار می‌بریم.

وی تاکید کرد: در بحران کرونا که بسیاری از کشورها از استاندادهایشان در حوزه اهدای خون کوتاه آمدند، ما هیچ استانداردی را نادیده نگرفتیم و استانداردهای اهدای خون در دوران کرونا تغییری با قبل نکرده است.

بهبودیافتگان کرونا، اهدای پلاسما را فراموش نکنند

وی ادامه داد: آمادگی پایگاه‌های اهدای خون ما به صورت ۱۰۰ درصد است و همه مسائل بهداشتی در آن‌ها رعایت شده است. حتی امسال پیش‌بینی کردیم که از سال جاری برای تکریم بیشتر اهداکنندگان مستمر، پکیج‌های خدمات ویژه در نظر گرفته و با اپلیکیشن‌هایی که در سازمان طراحی می‌شود و به موبایل‌های اهداکنندگان ما وصل می‌شود، اطلاعات خاص به آنها می‌دهیم و کمک‌های ویژه در اختیارشان قرار می‌دهیم. هدف سازمان انتقال خون تکریم اهداکنندگان بوده و هست. در عین حال همین جا از تمام بهبودیافتگان کرونا می‌خواهم که فراموش نکنند که یک ماه قبل در چه شرایطی بودند. اکنون چند استان ما قرمز است و بیماران نیازمند به پلاسمای آنها هستند. پادتنی که در پلاسمای بهبودیافتگان وجود دارد، می‌تواند درمانی بر دردهای آنها باشد.

عشقی گفت: سازمان انتقال خون در ۲۲ پایگاه خود آمادگی دارد که پلاسما را از طریق دستگاه، بدون دریافت خون، دریافت کرده و آن را در اختیار هموطنان بیمار قرار دهد. از بهبودیافتگان کرونایی خواهش می‌کنم برای اهدای پلاسما به ما مراجعه کنند

تفاوتی در شیوع کرونا در گروه‌های خونی مختلف نیست

عشقی همچنین درباره تفاوت شیوع بیماری کووید-۱۹ در گروه‌های خونی مختلف، گفت: نه آمار نشان داده و نه مقالات معتبر نشان داده است که شیوع در گروه‌های خونی خاص بیشتر باشد.

تاثیر تحریم‌ها در تامین تجهیزات سازمان انتقال خون

دکتر عشقی همچنین در مورد تاثیر تحریم‌ها در تامین تجهیزات سازمان انتقال خون، گفت: ساده‌انگارانه است که بگوییم تحریم‌ها بر تامین تجهیزات مورد نیاز ما تاثیر نداشته است. تحریم‌ها تمام سیستم بهداشت و درمانی ما را تحت فشار قرار دادند، اما ما از پس این موضوع برآمدیم. مردم نگران تامین خون و فرآورده‌های خونی مورد نیازشان نباشند، اما این دوره دوره‌ای است که به عنوان لکه سیاهی در تاریخ سیاست گذاری آمریکا و دولت‌های اروپایی که به ما اجازه نمی‌دهند که حتی بتوانیم هزینه داروهایمان را رد و بدل کنیم، خواهد ماند. این دوره سیاه می‌گذرد. مردم ما هم نگران تامین خون و فرآورده‌های خونی‌شان نباشند. ما سعی می‌کنیم استانداردهایمان را هم اصلا پایین نیاوریم.

عشقی درباره وضعیت دسترسی به پایگاه‌های اهدای خون در کشور، گفت: ما برای اینکه پایگاه ثابت اهدای خون داشته باشیم و جایی باشد که پذیرش، پزشک اهدا، کارشناس خون‌گیری، آزمایشگاه و… داشته باشیم، بر اساس منابع موجود سازمان تعریف شده که یک منطقه روزی چند واحد اهدا باید داشته باشد که بتوان در آنجا یک پایگاه زد. بنابراین باید یکسری زیرساخت‌ها برای ایجاد پایگاه اهدای خون وجود داشته باشد، اما قول می‌دهم که در هر کجای کشور که با شاخص‌های ما در این حوزه منطبق هستند، در آنجا پایگاه می‌زنیم. اکنون ۳۱ اداره کل استانی داریم و ۱۸۸ پایگاه ثابت اهدای خون و تعداد زیادی هم پایگاه سیار داریم که بسته به نیاز، آن‌ها را به مناطق مختلف می‌فرستیم.

ایمنی بالای خون‌های اهدایی ایرانی‌ها

وی درباره جایگاه اهدای خون ایران در مقایسه با سایر کشورها، گفت: وقتی از شاخص اهدای خون ۱۰۰ درصد داوطلبانه و بدون چشمداشت حرف می‌زنیم، ‌ ایران جزو این شاخص است. در حالی که معدود کشورهایی در آسیا این شرایط را دارند. اگر از ایمنی خون صحبت کنیم، ایران یکی از کشورهای برتر دنیا از نظر ایمنی خون در دنیا محسوب می‌شود. زیرا هم استانداردهای سختگیرانه‌ای داریم و هم غربالگری کاملی انجام می‌دهیم. در بسیاری از استان‌های کشور به شاخص خطر صفر اهدای خون رسیدیم؛ به طوری که ممکن است در کل یک در ۱۰۰ هزار یا در ۴۰۰ هزار ممکن است اهداکننده‌ای از نظر ایمنی خون، مثبت شود، اما در برخی استان‌ها همین میزان مثبت هم نداشتیم.

وضعیت ذخایر خونی در کشور

وی درباره وضعیت ذخایر خونی در کشور، گفت: باید توجه کرد که مصرف روزانه یعنی میزانی که خون در مدت مشابه در سال گذشته درخواست شده است. اگر ذخایر خونی برای پنج تا هفت روز کافی باشند، قابل قبول است. اگر سه تا پنج روز باشد، دچار کمبود می‌شویم و اگر زیر سه روز باشد، وضعیت هشدار است و اگر بالای هفت روز باشد، مازاد است. با توجه به وجود خون‌رسانی در کشور به محض کمبود خون در یک استان، خون از استان‌های دیگر تامین می‌شود. در حال حاضر ذخایر خونی کشور ۵ روز است. کشور ما جزو کشورهایی است که خوب از پس کرونا برآمدیم. در حال حاضر اهدای خون ما نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر است، اما مصرف خون افزایش یافته است. زیرا دو الی سه ماه جراحی‌ها به دلیل کرونا تعطیل بود. از طرفی تابستان زمان انجام جراحی‌های غیر اورژانسی است. این‌ها باهم تلاقی پیدا کرده و مقداری مصرف خون را افزایش داده است که ان‌شاءلله با مراجعه مردم برای اهدای خون این درخواست‌ها تامین می‌شود.

وی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت “پلاکت‌گیری به روش آفرزیس” گفت: شش سال پیش به عنوان متخصص خون و آنکولوژی از سازمان انتقال خون در خواست کردم که شرایط اهدای پلاکت کم لکوسیت که به روش آفرزیس دریافت می شود را فراهم کنند و اصرار من برای دریافت پلاکت کم لکوسیت به دلیل کیفیت بهتر بود. این را افتحار می‌دانم که خوشبختانه ما توانستیم فرهنگ مطالبه‌گری را در بهبود شاخص خون و فراورده‌های خون مصرفی در جامعه به وجود آوریم. در حال حاضر همه ۳۱ پایگاه ما به دستگاه‌های پلاکت فرزیس دسترسی دارند، اما این کافی نیست.

عشقی ادامه داد: ما از پلاکت‌های بازیافتی خون کامل، استفاده می‌کنیم. باید توجه کرد خون از سه جزء گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت تشکیل شده است. پلاکت بازیافتی از خون، ویژگی‌های پلاکت فرزیس را ندارد و برای استفاده از پلاکت بازیافتی باید امکانات و تجهیزاتی را فراهم کنیم تا این پلاکت دور ریخته نشود و از آن استفاده شود.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: باید توجه کرد که امکان رساندن پلاکت آفرزیس به برخی شهرها وجود ندارد؛ چرا که طول عمر پلاکت سه روز است و از طرفی هزینه پلاکت آفرزیس به دلیل مصرف کیت و کیسه مخصوص همیشه چالش بوده و بیمه‌ها هم گاهی موانعی برای دریافت آن ایجاد می‌کردند و برخی بیماران اعلام می‌کردند که باید در قبال این پلاکت پول بدهیم. در حالی که پول را به بیمارستان‌ها می‌دهند. زیرا بیمارستان برای تامین کیت‌ها باید هزینه‌هایی را تامین کند. حال ما پول نقدی از بیمارستان نگرفته‌ایم. این در حالی است که بیمارستان‌ها به سازمان انتقال خون ۲۰۰ میلیارد تومان بدهکار هستند، اما با این حال هیچ گاه خدمات‌مان را معلق نکردیم.

عشقی اظهار کرد: به هر حال دریافت پلاکت آفرزیس هزینه دارد و هزینه‌ها را دولت یا بیمه باید بپردازند. در عین حال در حال ایجاد روشی مشابه پلاکت فرزیس هستیم تا پلاکت مشابه آفرزیس دریافت کنیم. تمام بیماران ما که پلاکت نیاز دارند، پلاکت استاندارد دریافت می‌کنند و تمام پایگاه‌های اصلی ما امکان پلاکت فرزیس را دارند.

عشقی درباره دریافت پلاسما به روش فرزیس نیز گفت: ما امکانات پلاسما فرزیس را داریم و به همین دلیل توانستیم پلاسمای بهبود یافتگان کرونا را دریافت کنیم و اکنون پلاسمای بهبود یافتگان کرونا را از این روش دریافت می‌کنیم، اما فعلا سازمان انتقال خون از روش پلاسما فرزیس فقط برای دریافت پلاسمای پر پادتن یا پلاسمای بهبودیافتگان کرونا استفاده می‌کند. ما به عرصه پلاسما فرزیس برای ارسال به پالایشگاه‌ها، محاسبه ارزش افزوده و اعلام آن به سازمان غذا و دارو و… ورود نمی‌کنیم؛ چرا که برخی بی‌توجه به واقعیت‌ها به سازمان انتقال خون تهمت‌هایی می‌زنند. در مجموع از پلاسما فرزیس برای شرایط ویژه مانند درمان بیماران کرونایی، تولید سرم ضد هاری، ضد کزاز و ضد هپاتیت بی و… استفاده می‌کنیم.