نقدی بر طرح تحول سلامت در حوزه دندانپزشکی 

دکتر علی تاجرنیا، رییس انجمن دندانپزشکی ایران در گفتگوی اختصاصی با نشریه درمانیاب می گوید:

طرح تحول سلامت نیاز به نقد و و بازبینی دارد

حوزه سلامت ازجمله نیازهای فراگیری است که آدمیان در هر نقطه از زمین به آن وابسته هستند ولی متاسفانه در کشور ما به نسبت کشورهای دیگر، سهم حوزه سلامت از تولید ناخالص ملی، زیاد نبوده است تا اینکه با اجرای طرح تحول سلامت تلاش شد برخی از کاستی ها جبران شود.

خوشبختانه توجه آقای روحانی به این حوزه بیش از سایر رئیسجمهورها بوده که این موضوع با همراهی مجلس هم مواجه شد و بودجه قابل توجهی به این حوزه اختصاص پیدا کرد، ولی تدبیر کافی در خصوص تخصیص منابع صورت نگرفت و سیاستگذاری ها عجولانه شکل گرفت که باعث ایجاد توقعات زیادی در سطح جامعه پزشکی و مردم شد که در سال های بعد، دولت در برآورده ساختن این توقعات، دچار مشکلات زیادی شد؛ ضمن اینکه متاسفانه رگه های قوی از بحث های تبلیغاتی، پروپاگاندا، ژست های طرفداری از مردم و عوام زدگی مدرن، در این طرح به نظر می رسد.

در واقع باید اذعان کنیم که در این مدت، حجم پولی که به حوزه سلامت اضافه شد، میتوانست هوشمندانه تر مورد بهره برداری قرار گیرد تا به تثبیت شرایط مناسب برای مردم منجر شود؛

اما شرایط به گونه ای پیش رفت که در مقطع کوتاهی برای دولت و وزیر هورا کشیدند و در مرحله بعد همه به وی انتقاد کردند، چرا که اعتبار کافی برای پایدار کردن پوشش توقعاتی که به تازگی ایجاد شده، فراهم نشده بود.

سیاستهایی که باعث شد با تصمیمی ناگهانی، حدود ۷ میلیون نفر تحت پوشش بیمه قرار گیرند یا با افزایش ضریب کادرخدمات درمانی شرایط را بهگونهای کنیم که افرادی که به معنای واقعی نیازمند نیستند، به این سمت هجوم بیاورند.

در گام اول، این تغییرات به نفع جامعه پزشکی بود و دریافتی آنها به اعداد قابلتوجهی رسید،  اما این افزایش ضریب کا در تعرفه دولتی و افزایش کارانهها بهصورت نجومی، مشکلاتی را ایجاد کرد که چاه مطالبات را سیری ناپذیر کرد.

در حوزه دندانپزشکی در سالهای قبل حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان هزینه صرف میشد و با اجرای طرح تحول سلامت، سالانه حدود ۳۰۰ میلیارد تومان برای دندانپزشکی هزینه شد. یعنی نزدیک به ۱۵ برابر سال های گذشته، بودجه صرف شده است، اما نزدیک ۵۰ درصد این هزینه، صرف سختافزار شد؛ مثلا مراکز بهداشتی که خدمات درمانی چندان تخصصی ارائه نمیدهند، چندین تجهیزات دندانپزشکی دریافت می کنند که واقعا کاربرد خاصی برای آنها ندارد. و یا اینکه در حوزهای به دنبال فلوراید تراپی میرویم و هزینهای صرف میکنیم که هزینه اثربخشی نیست و زیرساخت ها فراهم نشده است.

 

اجزای درمان با یکدیگر هماهنگ نیستند

وزارت بهداشت و تأمین اجتماعی با یکدیگر مشکل دارند. در وزارت بهداشت، حوزه بهداشت و درمان با یکدیگر مشکل دارند، مشاوره های نادرست باعث شده که درمان دندانپزشکی، به صورت تبلیغات مورد توجه قرار گیرد. وزارت بهداشت تصمیم گرفته با ساخت چند کلینیک، درمان دندانپزشکی را اصلاح کند. دانشکده های دندانپزشکی، اهمیت چندانی به وضعیت سلامت دهان مردم نمی دهند. ساختمان هایی ساخته شده که دندانپزشک ندارند. در برخی جاها، دندانپزشک داریم ولی بیمار نداریم. این ها نشان می دهد که حوزه درمان و بهداشت و آموزش به صورت جزیره ای عمل می کنند. خصوصا اینکه حوزه آموزش و درمان با یکدیگر هماهنگ نیستند. به همان استدلال که دانشگاه های علوم پزشکی را با شبکه های بهداشت ارتباط دادیم، این موضوع باید در حوطه دندانپزشکی هم اتفاق بیافتد. تجمیع همه امور مربوط به دندانپزشکی، یک ضرورت است. البته گام های بزرگی در این خصوص برداشته شده ولی واقعیت این است که در بدنه دولت مشکلات جدی وجود دارد و ضعف تصمیم گیری، کاملا مشهود است. این مجموعه باید یکپارچه شده و سیاستگذاری صحیح صورت گیرد. الان هرگوشه سیاستگذاری در اختیار یک بخش مجزا است و این ها بایکدیگر هم نوایی ندارند.

 

سیاست ما سلامت محور نیست

شورای سلامت دهان تشکیل شده که هم به ترکیب آن انتقاد وارد است، چرا که دندانپزشکی اجتماعی در آن چندان جدی گرفته نشده، هم اینکه جلسات آن منظم و پایدار برگزار نشد و شورا به انزوا رفت. با تعطیلی شورا، یک کمیته تحول سلامت دهان ایجاد شد که با گذشت حدود یک سال و نیم، فقط یک جلسه داشته است. بحث مهم دندانپزشکی افزایش سواد سلامت در حوزه پیشگیری است و تنها کاری که در این حوزه شکل نمی گیرد، همین موضوع است. در واقع باید اعتراف کنیم که سیاست ما در حوزه دندانپزشکی، سلامت محور نیست .

 

بیمار را از لحاظ اقتصادی توانمند کنید

بیمار باید از لحاظ اقتصادی توانمند شود تا خدمات دندانپزشکی برای وی سهل الوصل شود. یکی از بهترین راه ها برای توانمندسازی بیماران، حمایت های بیمه ای است. به هرحال همه می دانیم که هزینه های دندانپزشکی در دنیا گران است، اما اگر ساختار بیم های تقویت شود و بتواند هزینه های مردم را پوشش دهد، نیاز به حمایت های رانت آفرین از قبیل ارز دولتی برای تجهیزات دندانپزشکی، بوجود نمی آید.

 

باید سیاست گذاری ها به شکل صحیح به صورتی شکل گیرد تا مردم به خدمات صحیح دسترسی داشته باشند. متاسفانه این ها فکر می کنند که دولت باید خودش کلینیک بزند و خدمات ارائه دهد. فرض کنید که در هراستانی کلینیک بزنیم و ۵۰ یونیت مستقر کنیم، مگر چقدر حجم درمان کم میشود؟ باید بیمار را از لحاظ اقتصادی توانمند کرد تا بتواند از خدمات دندانپزشکی بهره مند شود.

 

یک الگوی بیم های نیروهای مسلح در کشور ما در طول سال های گذشته جا افتاده که به نسبت الگوی موفقی بوده است و دولت باید آن را تعمیم دهد.

 

تخصیص ارز دولتی

برخی استدلال می کنند که وقتی دندانپزشک، هزینه اش زیاد شود، هزینه را ناگزیر است که به بیمار انتقال دهد و به این دلیل باید به اقلام دندانپزشکی، ارز دولتی اختصاص بگیرد تا هزینه های مردم افزایش پیدا نکند. این موضوع که وقتی هزینه ها افزایش پیدا کند، هزینه ها به بیمار منتقل می شود، صحیح است، اما این شکل استدلال کردن، در واقع شیپور را از سر گشاد آن نواختن است.

در بحث تجهیزات دندانپزشکی، افزایش هزینه های دندانپزشک، بار روانی زیادی دارد؛ ما کمک کردیم که به این اقلام دندانپزشکی، ارز دولتی تعلق گیرد اما واقعیت این است که این موضوع جبران گرانی ها نمی شود. ضمن اینکه بحث تخصیص ارز، پیچیدگی ها و دردسر های خاص خودش را دارد و معمولاً راه فرار برای متخلفین ایجاد می کند و نمیتوان آن را کامل کنترل کرد.

 

تعرفه

وقتی همه هزینه ها افزایش پیدا کرده، وقتی اجاره مطب، استهلاک سرمایه، مواد و تجهیزات و مالیات حدود دو برابر شده است، چطور می توانیم بگوییم که مثلا تعرفه بیش از ۵ درصد افزایش پیدا نکند؟ نتیجه چنین رویکردی، پیش رفتن به سمت فعالیت های غیر رسمی و کم رنگ شدن شفافیتها است.