۱۰ نوآوری مهم که آینده صنایع دارویی را تحت شعاع قرار می دهند

امروزه سرعت تغییرات در صنعت داروسازی شبیه به سرعت یک موشک فضایی پیما شده که اکثر  شرکتهای داروسازی حتی رد شدن آن از بالای سرشان را هم متوجه نشده اند. واقعیت این است که اگر صنایع داروسازی این تغییرات را درک و هضم نکند، در آینده شاهد تغییراتی خواهیم  بود که منجر به حذف شدن بسیاری از آن ها خواهد شد.

امروزه  صنایع دارویی به اهمیت روش های درمان دیجیتال آشنا شده اند، اما هنوز تصویر درستی از سرعت بسیار بالای این پروسه پیدا نکرده اند و در مقابل آن عکس العمل سریع نشان نداده اند و نتوانسته اند خود را با الزامات آن تطبیق دهند. برای طی کردن چنین راهی، اولین پله، دانستن این است که  قرار است در آینده چه پیش آید؟

در صد سال گذشته نوآوری های داروسازی تماما از قسمت R&D  کارخانجات داروسازی بزرگ حاصل می شد. اما تغییرات تکنولوژی  این معادله را قطعا به هم خواهد ریخت. مثلا اینکه یک استارت آپ بتواند آزمایشات بالینی را بر روی صدها بیمار واقعی در عرض چند ثانیه انجام دهد، می تواند تحول بزرگی در مطالعات مختلف ایجاد کند.

• ارتباط با بیماران به عنوان مشاورین شرکتهای داروسازی

با توجه به ارتباط دیجیتالی بیماران، آنها می توانند مشارکت بیشتری در نحوه بازگشت سلامت و روشهای درمانی خود داشته باشند و حتی آن ها را  کنترل کنند. بر این اساس تولید کنندگان دارو باید گروهی مشاور شامل بیماران داشته باشند که تجربیات خود را به شرکت ها منتقل کنند. از سوی دیگر توجه به این واقعیت حائز اهمیت است که ساختن یک دارو برای یک بیمار خاص، فقط به کمک خود بیماران امکان پذیر است. به علاوه برگزار کنندگان کنفرانس های دارویی باید بیماران را نیز در این کنفرانس ها شرکت دهند. در حال حاضر بسیاری از کمپانی ها در کنفرانس های خود از سخنرانی بیماران نیز استفاده می کنند.

• درمان دیجیتالی به کمک داروها

شرکت های داروسازی دنیا متوجه شده اند که دیگر تولید و گسترش داروها به شکل فعلی کافی نیست .روند فعلی نشان می دهد که آنها باید به سمت تغییراتی در شکل ظاهری داروها و بسته بندی انها بروند .این پروسه در حال حاضر به نام Around the pill  معروف شده است. این روش شامل تجهیزات و نرم افزارهایی است که همراه با دارو توسط پزشک تجویز می شود. به عنوان مثال شرکت دایچی- سانکیو Daichii-Sankyo) (  برای داروی آنتی کواگولانی  که جهت فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می شود، یک تجهیز قابل پوشیدن و یک نرم افزار ساخته که پس از ارسال اطلاعات به پزشک،  بیماران می توانند نظرات مثبت پزشک و نتیجه درمانی را که نرم افزار گزارش می دهد ببینند.

• ارسال اطلاعات توسط سنسورهای قابل بلع پس از خوردن دارو

با پیشرفت علم نانو تکنولوژی، یکی از روش های ممکن برای ساخت داروهای آینده استفاده از سنسورهای قابل بلع است. قرص های کوچک و یا ابزارهای کوچک که حاوی سنسور هستند،  می توانند هضم و جذب دارو را بعد از بلع گزارش دهند .

FDA  در سال ۲۰۱۵  اولین داروی قابل بلع  همراه با سنسور را تایید کرد. این دارو ساخت شرکت ژاپنی  اتساکو و پروئتوس  است که جهت درمان بیماری اختلال دو قطبی استفاده شد. این مسئله با رضایت بیماران قابل انجام است. این سنسور با سنسور Patch  که قابل رد یابی و رصد توسط درمانگرو بیمار بود، اطلاعات را به موبایل یا کامپیوتر منتقل می کرد.

هدف نهایی، تحقیق اثر بخشی دارو در درمان شیزوفرنی در بزرگسالان است که درمان را از زمان بروز اختلالات دو  قطبی مزمن همراه با مراحل افت و خیز بیماری کنترل می کند .

• بزرگنمایی واقعیتها یا  Augmented Reality 

بزرگنمایی واقعیت های مجازی با وسایلی مانند کنتاکت لنزهای  دیجیتال گوگل ماکروسافت و یا لنز اوکولوس ریفت  به ما چهره جدیدی از دنیا را نشان می دهد.

بیماران می توانند اطلاعات مربوط به یک دارو را به  صورت ۳D  در جلوی چشمان خود ببینند. این مسئله باعث میشود بیمار به راحتی با نحوه عملکرد دارو ارتباط برقرار کند و متوجه مکانیسم اثر ان در بدن خود بشود.

پرسنل آزمایشگاه می توانند آزمایشهایشان را با دستگاههای بزرگ کننده مجازی رصد کنند. در کارخانه ها کارگران نیازی به آموزش اولیه ندارند چون دستگاه ها و ابزارها به آنها می گویند که چه میکنند و چگونه کار انجام دهند.

• داروهایی ژنتیکی به صورت کاملا اختصاصی

داروهای ژنومیک و اختصاصی هر بیماری، شرکت ها را قادر می سازد که درمان را به صورت اختصاصی برای بیمار با ساخت  داروی مخصوص به آن فرد انجام دهند. این درحالی است که امروزه افراد درگیر در درمان نمی توانند این شکل را مدیریت کنند. در حال حاضر  اطلاعات بسیار اندکی در رابطه با ژنومها وجود دارند تا متخصصین بتوانند تصمیم لازم را بگیرند. هر فرد  اطلاعات عظیمی در رابطه با DNAخود میتواند داشته باشد که با ارائه ان ، پزشک می تواند داروی اختصاصی بیمار را سفارش بدهد. این  روش می تواند جایگزین روش تجویز داروهایی که به صورت حجیم و برای متوسط غالب جامعه ساخته می شود گردد.

با گسترش دنیای دیجیتال  پزشکان میتوانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند و اطلاعات مربوط به DNA  هر فرد را ذخیره نمایند. جالب اینجا است که این موضوع به محل رقابت شرکت های داروسازی تبدیل خواهد شد، چرا که  اگر یک شرکت های دارویی نتواند این امکان را فراهم سازد، بیماران قطعا به سراغ شرکت های دیگر می روند و یا خودشان دست به کار ذخیره اطلاعات DNA  خود میشوند.

• ساخت دارو به کمک پرینتر سه بعدی 

اولین دارویی که به صورت پرینت سه بعدی ساخته شد، داروی Stritam  برای در درمان صرع است. این دارو در سال ۲۰۱۵ توسطFDA  تایید شد. اگر شرکت های کوچک بتوانند مبتنی بر این راه حل، روشی برای عرضه داروهایی که زودتر متابولیزه می شوند ابداع کنند، تمامی سیستم تامین دارو در سالهای آینده دستخوش تغییر اساسی می شود. به نظر میرسد که در طی ۱۵ سال اینده این روش اقتصادی شده و در اکثر بیمارستانهای معتبر استفاده گردد.

همچنین متخصصین دانشگاه لندن برای ترغیب اطفال به خوردن دارو انواع شکلهای مختلف یک دارو را طراحی و قابل پرینت کرده اند.

• سنسورهای بدن

در حال حاضر سنسورهایی که علایم حیاتی را اندازه می گیرند وجود دارند که  ارزان بوده و به راحتی در بدن نصب می شوند موفقیت مطالعات بالینی به این که وابسته است که متخصصین دارویی چگونه این اطلاعات را جمع آوری و جمع بندی کنند. تصور کنید که این اطلاعات با سنسورهای جدید امروز جمع آوری  گردد. قطعا انقلاب بزرگی  در گردآوری و پردازش اطلاعات روی خواهد داد.

• هوش مصنوعی در راستای انجام ازمایشات بالینی

تصمیمات دارویی به کمک هوش مصنوعی و با استفاده از قدرت سوپر کامپیوتر ها می تواند تحول عظیمی درصنایع دارویی بوجود بیاورد. کامپیوترهای پردازنده مانند IBM واتسون به روشهای مختلفی جهت آنالیز اطلاعات عظیم استفاده می شود.  این مسئله نه تنها در بحث های ژنومیک، بلکه در بیوتکنولوژی، نحوه ایجاد داروهای جدید را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این روش با شبیه سازی بدن انسان نتیجه ازمایشات بررسی می شود. نرم افزار HUM MOD تقریبا بدن انسان را از نظر هورمونها ، الکترولیتها، متابولیسم و بسیاری دیگر از فاکتورهای مهم به طور کامل شبیه سازی کرده است.

این مسئله می تواند منجر به پایان آزمایشات انسانی و بررسی تغییرات فیزیولوژی بدن انسان شود. آزمایشات انسانی علاوه بر اینکه وقت گیر و پر هزینه هستند، از لحاظ اخلاقی نیز مردود اند. در واقع باید اعتراف کنیم که دوره بررسی داروها روی انسانهای واقعی مربوط به دوره های گذشته است. اگر سوپر کامپیوترها بتوانند هزاران تست را با مدل های فیزیولوژیک ساخته شده بدن انسان در عرض چند ثانیه انجام دهد، باید منتظر تغییری شگفت انگیز باشیم.

• تغییرات اساسی در مقررات تولید داروهای جدید توسط FDA

تقریبا تمامی افراد شاغل در پروسه درمان اتفاق نظر دارند که مقررات فعلی موجود پاسخگوی درمانها و تجهیزات دیجیتالی نیست و حداقل می توان به وضوح دید که سازمانهای نظارت کننده هنوز قوانین جدید بر این اساس را وضع نکرده اند. به طور مثال در توییتر روش درمانی به بیماران دیابتی پیشنهاد شد که به آن پانکراس مصنوعی میگفتند ، با اینکه این دستگاه هیچ مجوز قانونی نداشت ولی بدلیل نیاز بیماران استقبال زیادی از آن شد. بدلیل اینکه درمانهای دیجیتالی بشدت در فضای مجازی رشد می کنند سازمانهای قانون گذار باید هر چه زودتر روش مواجهه با این نوع درمان ها را پیدا نموده و با خطری که جان بیماران را تهدید میکند مقابله نماید.

مثال دیگر را می توان مقابله با شرکتهایی دانست که اقدام به معرفی دارو بر اساس تیپ ژنتیک آنها می کنند.به این ترتیب که  این شرکتها بر اساس توضیحات بیماران، سابقه خانوادگی انها را بررسی کرده و احتمال ابتلا انها به انواع بیماریها را اعلام می کنند.

FDA تلاش می کند که جلوی فعالیت این گونه شرکت  ها را بگیرد و مقرر شد این شرکتها  پس از انجام تمامی تستهای ژنتیکی و ثبت ان برای اعضا یک خانواده بتوانند احتمال بروز بیماری را اعلام کنند.

• استفاده از واقعیت مجازی در درمان

استفاده از واقعیت مجازی، روشهای درمانی را که به نظر داستان تخیلی می رسید تبدیل به واقعیت خواهد کرد. با استفاده از تصاویر واقعی در فضای مجازی، مطالعه عملکرد بدن و بررسی روشهای درمانی بسیار آسانتر و نزدیک به واقعیت خواهد بود. با این روش دانشجویان بدون اینکه حتی به تیغ جراحی دست بزنند، بارها میتوانند توانایی خود را در عمل جراحی امتحان کنند. مورد دیگر استفاده از این روش درمان بیماریهای اعصاب و روان و انواع ترسهای مختلف می باشد. در این روش برای مقابله با ترس، بیمار را در فضای مجازی با عوامل هراس روبرو کرده و سپس به درمان وی می پردازند. یکی دیگر از درمان های موفق با این روش کاهش میزان مصرف ضد دردهاست. به نظر میرسد در اینده به داروخانه های مجازی نیز نیاز خواهیم داشت!

سخن پایانی

حال سوالی که باقی می ماند این است که آیا به نظر شما صنعت داروسازی به اتفاقات دیجیتال به سرعت واکنش نشان می دهد؟ امیدواریم که داروهای جدید آینده از طریق یک گاراژ یا یک زیرپله کشف  نشود و شرکت های داروسازی بزرگ بتوانند در این رقابت باقی بمانند و عرصه درمانی و تکنولوژی آن را هدایت کنند.