حرکت جمعیت هلال احمر کشور بر ریل اعتماد گرایی

مریم افضلی

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نهاد غیر دولتی و غیر انتفاعی عضوی از نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر جهانی است که بر اساس رسالت امداد رسانی به حادثه دیدگان در رویدادهای طبیعی و غیرطبیعی شکل گرفته است. تاریخچه خدمات رسانی هلال احمر در ایران و جهان همواره با چالش ها و موانعی روبه رو بوده است و این نهاد در گذر زمان تحت تاثیر حوادث مختلف، جنگ ها، قوانین بین المللی و تغییرات آن، طمع و زیاده خواهی کشورهای قدرتمند و … قرار داشته است. با این وجود صلیب سرخ و هلال احمر در طول یک صد سال از تشکیل آن همواره یکی از اثرگذارترین نهادهای جهانی در امر خدمت رسانی، ترویج صلح و رسیدگی به آلام حادثه دیدگان بوده است.

در کشور ما هم از همان سالهای ایتدایی شکل گیری جمعیت، فعالیت و خدمت رسانی ارزشمند آن آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. اگرچه در ایران هم متاثر از بسیاری رویدادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جمعیت هلال احمر همواره دوران پرفراز و نشیبی را سپری کرده است با این وجود در بزنگاهها و حوادث تلاش کرده است نقش خود را به عنوان سازمانی خدمت رسان انجام دهد.

در طول چند سال اخیر شاید بیش از هر زمانی نام هلال احمر ایران در تیتر اخبار و روزنامه ها و همچنین در میان افکار عمومی تکرار شده است. این موضوع به دلیل مشکلات عدیده ای بود که هلال احمر جمهوری اسلامی ایران با آن روبه رو شده بود. انتقاد به جمعیت در خدمت رسانی سریع و مناسب به حادثه دیدگان به ویژه در زلزله سال 1397 غرب کشور، ضعف در مدیریت نامناسب کمک های مردمی، مشکلات و فساد در درون هلال، ضعف ساختار اداری و تشکیلاتی و … تنها گوشه ای از چالش های پیشروی این سازمان خدمت رسان بوده است.

این مسائل با افشای فسادهای کلان، و تشکیل پرونده های قضایی و صدور محکومیت برای تعدای از مدیران رده میانی و بالایی جمعیت وارد فاز دیگری شد که مهترین تبعات آن کاهش اعتماد عمومی به جمعیت هلال احمر که خدمت رسانی به مردم حادثه دیده و همچنین جمع آوری، ساماندهی و مدیریت کمک های مردمی در مواقع بحرانی و غیر بحرانی را بر عهده داشت.

سال 1398 به عنوان یکی از پر تنش ترین سالهای عمر جمعیت هلال احمر شاهد تشدید بحران درون سازمانی بوده تا جایی که پس از افشای فسادها و سوء مدیریتها، بخشی بزرگی از این سال را حتی بدون رئیس و متولی سپری کرد. پر واضح است پیدا کردن مدیری شایسته، مورد اعتماد همه جریانات،دست پاک وفردی که توانایی بازستاندن اعتبار خدشه دار شده هلال را داشته باشد، بسیار مشکل بود.

در چنین شرایطی و پس از بررسی های فراوان کریم همتی که خود روزگاری از مدیران هلال احمر بود و اکنون در سمت معاونت پارلمانی وزارت بهداشت، با عنوان فردی پاکدست، مدیری شایسته و مورد قبول عامه، با اکثریت آراء از سوی شورای عالی هلال احمر کشور به رئیس جمهور معرفی شد و نهایتاً با حکم حسن روحانی در اواخر زمستان 98 وی برای این ماموریت دشوار انتخاب گردید.

پر واضح بود که شروع کار وی در سمت رئیس جمعیت هلال احمر با اما و اگر و شک و تردیدهای زیادی همراه باشد. همتی وارث سالها سوء مدیریت، فساد درون ساختاری، بی نظمی ساختار اداری و تشکیلاتی، رانت، سوءکاردکرد و … بود و در این اثنا می‌بایست به یک جنگ تمام عیار وارد می شد.

همتی قبول مسئولیت کرد و در مدت کوتاهی تغییراتی آرام ولی بنیادی را شروع نمود. برای قضاوت کلی در مورد مدیریت همتی که تازه 5 ماه از فعالیت وی در هلال گذشته است، شاید اندکی زود باشد اما به جرات می توان گفت در همین مدت اندک بارقه هایی از امید را با اقداماتی قاطع به وجود آورده است که تحسین دوست و دشمن را به همراه داشته است.

وی در ابتدای ماموریت خود سراغ تغییرات مدیریتی رفت و بسیاری از مدیران را یا به دلیل عدم همراهی و یا به دلیل شائبه های فساد  بر کنار کرد و عذر آنها را خواست. عده ای هم البته در همان ابتدای امر استعفا کردند و بجای آنها تعدادی از مدیران جوان را وارد میدان کرد.

در ادامه راه همتی هر چند با موانعی همچون فشار تحریم ها، مشکلات بودجه ای، چالش های درآمدی با قطع بعضی از منابع مهم مالی این نهاد و … روبه رو شده، اما با شکل دادن نسبی به ساختار مدیریت درونی، انظباط شدید مالی،  تعیین حدود وصغور درآمدها  و … گامی مهم در زمینه شفافیت مالی این جمعیت هلال احمر برداشته است. اصلاح روند ساختاری هلال و نظارت بر آن با تعیین وضعیت شرکت ها و هلدینگ های زیر نظر، بیمارستانهای فعال خارج از کشور، موقوفات هلال احمر به عنوان سرمایه ای عظیم و درآمدزا، تعطیل کردن پروژ های ارز بر فاقد چشم انداز ، مبارزه با رانت، حقوق های نامتعارف برخی مدیران و وابستگان و … تنها بخشی از اقدامات امیداوار کننده این مدیر جوان و البته با تجربه هلال احمر است.

مجموعه این اقدامات طی مدت کوتاه هر چند توانسته است نور امید و احساس مثبت به عملکرد جمعیت هلال احمر را دوباره زنده کند و قطار هلال را بر ریل اعتماد گرایی عمومی به حرکت درآورد، اما باید منتظر بود و دید جریانهای فساد و برکنار شده هلال این وضعیت را برخواهند تابید؟ و اجاز خواهند داد این قطار به مسیر خود ادامه دهد و یا اینکه همتی زیر فشارها تسلیم خواهد شد؟