“خرید و فروش پلاسما” در سازمان انتقال خون نداریم

دکتر پیمان عشقی، مدیرعامل سازمان انتقال خون در کنفرانس خبری با خبرنگاران، در پاسخ به سوال خبرنگار درمان یاب درباره مباحثی مبنی بر خرید و فروش پلاسمای بهبودیافتگان کرونا، اظهار کرد:

این روزها در فضای مجازی اصطلاحاتی مطرح می‌شود که صحت ندارد. ما در سازمان انتقال خون در قبال اهدای پلاسمای خون و پلاکت بیماران‌مان نه پولی می‌دهیم و نه پولی می‌گیریم. مقدار پلاسمایی را که از خون بیماران‌مان زیاد می‌آید را هم بجای اینکه دور بریزیم، آن را برای تبدیل دارو به کمپانی‌های معتبر ارسال می‌کنیم. ما بطور سالیانه ۲۰۰ هزار لیتر پلاسمای مازاد از اهدای خون داریم و افتخار می‌کنیم که پلاسمای ما آنقدر استاندارد است که کمپانی‌های معتبر جهانی آن را دریافت کرده و به ما دارو تحویل می‌دهند و دارو با قیمت ارزانتری به کشور ما می‌رسد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: باید توجه داشت که دور ریختن پلاسما، خیانت و دور ریختن سرمایه ملی است و کسی هم تاکنون برای این کار ایراد نگرفته است. هرچه فکر می‌کنم که پلاسما فروشی چه معنای دیگری می‌دهد، به نتیجه نمی‌رسم. زیرا در اهدای خون هیچ پولی نه به مردم می‌دهیم و نه می‌گیریم. البته شاید منظور کسانی که این بحث را مطرح می کنند، پلاسمایی باشد که از “افراد پرپادتن” می‌گیریم که یا به بیماری خاصی مبتلا شدند و آنتی‌ژن خاصی دارند و یا مداخله پزشکی خاصی مانند تزریق واکسن در آنها انجام شده که جمعیت خاص و ویژه‌ای هستند که تعدادشان کم است و جایگزینی هم ندارند که در همه جای دنیا از این افراد درخواست می‌کنند که برای تولید دارو، پلاسما اهدا کنند.

داروهایی مانند سرم ضدهاری یا ضد هپاتیت B و … نیز از همین طریق تولید می‌شود. البته لازم به ذکر است که ما هزینه رفت و آمد اهداکنندگان پلاسما را می‌پردازیم. زیرا باید سالی چندین بار به مراکز اهدا مراجعه کنند و چندین ساعت وقت بگذارند. گاها هم مداخلات پزشکی متوجه آنها خواهد بود.
عشقی همچنین افزود: ما ۵۰ سال است که از زمان تاسیس سازمان انتقال خون، مبلغ رفت و آمد اهداکنندگان را می‌پردازیم و چیزی است که نه تنها در ایران بلکه یک امر رایج در جهان است. البته اگر کسی برای اهدا نذر کرده باشد و با رضایت خود هزینه‌ نخواهد، به اجبار به او پول نمی‌دهیم، اما معمولا اینطور ست که افراد می‌گویند وقت و هزینه رفت و آمد ما جبران شود و ما هم در همین حد هزینه‌هایشان را جبران می‌کنیم که در هیچ کجای دنیا به این اقدام پلاسمافروشی نمی‌گویند.

وی با بیان اینکه در کشور برای تولید داروهای مشتق از پلاسما نیاز کشورمان حدود ۱ میلیون لیتر پلاسما است، گفت: تاکنون مجموعا با پلاسمای مازادی که از خون مردم دریافت می‌کنیم و پلاسمایی که بخش خصوصی از مردم می‌گیرد که مانند سایر مناطق دنیا اقدام می‌کنند و مانند همه دنیا در قبال اهدای پلاسما مبلغی را به مردم می‌پردازند، ۵۵۰ هزار لیتر پلاسما می‌شود. یعنی ما ۵۰۰ هزار لیتر عقب‌تریم که همه جای دنیا این مشکل را دارند. در حال حاضر سازمان جهانی بهداشت در زمینه کمبود منابع پلاسمایی، در حال تدوین یک دستورالعمل است که سازمان انتقال خون ایران هم درگیر آن است.

عشقی با بیان اینکه هر اهداکننده می‌تواند ۲۴ بار در سال می‌تواند پلاسما اهدا کند، گفت: بخش خصوصی هزینه پلاسماگیری را می‌پردازد که به ما ارتباطی ندارد. یک مدتی سازمان انتقال خون از اهداکنندگان، پلاسما می‌گرفت و برخلاف بخش خصوصی آن را ذیل سایر خدمات انتقال خون قرار داد که مردم می‌آمدند و بدون دریافت پول، پلاسما اهدا می‌کردند، اما وقتی مردم می‌دیدند که بخش خصوصی پول می‌پردازد، مراجعه کمتری به سازمان اهدای خون داشتند. برخی سازمان انتقال خون را به پلاسما فروشی متهم کردند. در حالی که ۱۷ مرکز انتقال خون به سیستم اهدای پلاسما تجهیز شده بود تا سالی ۲۰۰ هزار پلاسما دریافت کند، اما به طور میانگین سالی ۱۰ هزار لیتر دریافت کردند. این اقدام از نظر اقتصادی شکست خورد و اهداکنندگان هم دیگر بازنمی‌گشتند که در حال حاضر این اقدام را متوقف کرده‌ایم.

وی تاکید کرد: سازمان انتقال خون، اهدای خون بدون چشم‌داشت را در حوزه خون و پلاکت دارد. پلاسمای پرپادتن را از بیماران دریافت کرده و فقط هزینه رفت و آمد اهداکنندگان را می‌دهد و افتخار می‌کند که در بحران کرونا توانست ماده اولیه مصرف برای بیماران بستری در بیمارستان را تامین و دریافت پلاسمای بهبودیافتگان کرونایی را انجام دهد. در فضایی که باید برای جمع‌آوری پلاسما همدلی داشت، چنین موضوعاتی را مطرح نکنند. به‌ویژه کسانی که در گذشته مسئولیت داشته‌اند. این حرف‌ها سبب دلسرد شدن مردم می شود. تعجب می‌کنم کسانی که می‌دانند پلاسمای “هایپر ایمیون” چه هست و ۵۰ سال است که سازمان هزینه جبرانی برای این نوع پلاسما به اهداکننده می‌پردازد، در فضای مجازی این صحبت‌ها را مطرح می‌کنند.

عشقی تاکید کرد: در برابر پلاسمایی که از مردم جمع‌آوری می‌کنیم و آن‌ها را در کیسه‌های مخصوص مصرف جمع‌آوری می‌کنیم تا برای بیماران استفاده کنیم و در قبال این اقدام از کسی پولی نگرفتیم و نه می‌گیریم. تعیین هزینه‌های آن روندی دارد که شورای عالی بیمه باید تصمیم بگیرد که چگونه هزینه را جبران کنیم. هزینه‌ای که در حال حاضر وجود دارد، از بسیاری از داروهای معمولی ارزان‌تر است که هزینه پلاسمایی است که سال‌ها در اختیار مردم قرار می‌دهیم با میزان هزینه کیت و کیسه که باید به صورت ویژه برای بیماران کرونایی تهیه شود.

شکل کیسه‌های دریافت پلاسما بهبودیافتگان کرونا به گونه‌ای است که فقط قابلیت مصرف در بیماران کرونایی را دارد. باید توجه کرد که در همه دنیا به اهداکنندگان پلاسما جایزه می‌دهند. رسانه‌ها باید جلوی شایعاتی که مردم را دلسرد می‌کند، بگیرند. اگر می‌خواستیم پلاسما را برای تولید دارو استفاده کنیم و به پالایشگاه بفرستیم هم جرم نیست و در همه دنیا به جمع آوری کنندگان پلاسمای استاندارد جایزه می دهند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پایان تصریح کرد: ما اگر می‌خواستیم پلاسما را برای تولید دارو استفاده کنیم، نمی‌گفتیم که مردان یا زنان مجرد یا زنانی که بارور نشدند، در اولویت هستند. زیرا پلاسمای خانم های با سابقه بارداری را نمی توان به صورت مستقیم به بیمار تزریق کرد. کسانی که به ما اتهام فروش پلاسما می زنند باید در قبال بیماری که پلاسما به او نرسیده، پاسخگو باشند. زیرا باعث شدند که حتی یک بهبودیافته دلسرد شود و پلاسما اهدا نکند. پزشکان میناب و سوسنگرد و خرمشهر با ما تماس گرفتند و اعلام کردند به ما پلاسما برسانید. باید بدانید که ارسال پلاسما سخت است؛ چرا که باید پلاسما را در کانتینرهای زیر ۲۵ درجه منتقل کرد و نمی‌توانیم برای ارسال ۵۰ کیسه پلاسما یک کانتینر ارسال کنیم. نمی‌دانیم پشت پرده این ماجرای پلاسما فروشی چیست، اما از رسانه‌ها می‌خواهیم که از این فضا خارج شوند.